De hitte in onze aardkorst kunnen we gebruiken als energiebron. We kunnen er bijvoorbeeld onze gebouwen en huizen mee verwarmen. Aardwarmte biedt mooie kansen: het is duurzaam én onuitputtelijk. Maar de techniek om de warmte uit de bodem te halen is complex en vooralsnog erg duur. Om dit toch voor elkaar te krijgen is een lange adem nodig.
Binnen in onze aardbol is het heet. Stel je een oerhitte voor van zo’n 6000 graden Celsius. Met iedere kilometer dieper stijgt de temperatuur in onze Nederlandse bodem met ruim 30 graden. Op drie kilometer diep zit je dan al tegen de 100 graden aan. Net als de zon is dit een duurzame, onuitputtelijke bron van warmte.
Wat is geothermie?
Het naar boven halen van deze warmte uit de bodem heet geothermie of aardwarmte. Hiermee kunnen we onze huizen en bedrijven van warmte voorzien. In de toekomst zou geothermie zich weleens kunnen ontpoppen als een schoon alternatief voor aardgas, maar de techniek staat nu nog in de kinderschoenen. Wat we wel weten is dat er in onze Nederlandse bodem op veel plekken geschikte aardlagen zijn, waarin genoeg warmte zit. Daar begint het natuurlijk mee.
Twintig plekken in Nederland passen geothermie toe
Op zo’n twintig plekken in Nederland wordt al geothermie toegepast of zijn er vergevorderde plannen. Het gaat daarbij meestal om warmte die met een warmtenet aan nieuwbouwprojecten wordt geleverd of die via een speciale opwek-installatie in de glastuinbouw wordt gebruikt. Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld bij auberginekwekers in het Noordbrabantse Zevenbergen. De warmte die we in ons land uit onze grond halen begint bij een diepte van zo’n halve kilometer. De branchevereniging Geothermie heeft de lopende projecten in kaart gebracht.
Hoe werkt geothermie?
In grote lijnen werkt het als volgt. Om de warmte uit de bodem te halen worden er twee diepe putten geboord. De eerste put pompt het warme water omhoog. Een warmtewisselaar haalt de warmte eruit zodat we die kunnen gebruiken. Het afgekoelde water gaat via een andere pomp terug naar de plek in de bodem waar het vandaan kwam. Hier warmt het water vanzelf weer op.
Betrouwbare bron: voordelen geothermie
Geothermie heeft veel voordelen. In tegenstelling tot het opwekken van energie uit zon of wind neemt het weinig ruimte in beslag. Sterker nog, je ziet er bijna niets van. Het is bovendien een stabiele, betrouwbare bron van energie. Het is immers altijd beschikbaar. Met geothermie kunnen we dichtbij huis onze eigen warmte opwekken. Interessant, want zo kunnen we in onze eigen warmte voorzien en het maakt ons onafhankelijk van prijsschommelingen op de energiemarkt.
Kip-ei
Uiteraard is het niet alles goud wat er blinkt. Zo zijn er nog weinig warmtenetten in ons land. En die hebben we wel nodig om warmte uit de bodem naar de huizen te vervoeren. De aanleg van een rendabel warmtenet is complex en zal dat ook nog wel even blijven. Een kip-ei verhaal dus. Ook geldt voor geothermie dat er bij koud weer vaak nog een aanvullende duurzame warmtebron nodig is, denk aan biomassa, restwarmte of groen gas.
Trillingen: veroorzaakt geothermie aardbevingen?
Het winnen van warmte uit de bodem is daarnaast een ingewikkelde en dure techniek. Het vereist de nodige kennis en ervaring. Je hebt mensen nodig die weten hoe ze op een verantwoorde manier door grondwaterlagen heen boren. Ook kunnen er door het oppompen van water trillingen in de bodem ontstaan. Dit leidt tot discussie over of dit kleine aardbevingen kan veroorzaken. Niets voor niets is de procedure om geothermie te mogen winnen een lange. Bekijk de voor- en nadelen van geothermie in het nationale Klimaatakkoord.