In juni 2017 hebben zeventien gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een contract gesloten voor de levering van elektriciteit voor de komende vijf tot twintig jaar. Afspraak is dat deze energie duurzaam wordt opgewekt met nieuwe projecten in de regio. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten? We maken een ronde langs de duurzaamheidwethouders van de deelnemende gemeenten om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en de bijdrage die zij (concreet) denken te leveren in de komende vier jaar. In Wijchen spreken we PvdA-wethouder duurzaamheid Titus Burgers.
Wethouder duurzaamheid, ben je daar blij mee?
Ik vind duurzaamheid een enorm leuke portefeuille. Ik voel me er enorm bij betrokken. Ook op mijn dak liggen zonnepanelen. Als je ziet wat er in de wereld om je heen gebeurt, dan is dit iets waarmee je over de politiek heen moet stappen. Dit is lange termijn. Zie het klimaat dat aan het veranderen is. Dit gaat echt ergens over en dat blijft tientallen jaren hierna.
Wat heb je met duurzaamheid?
Ik zag een mooie foto van de ruimtevaart en dan zie je dat kleine schilletje dat om onze aarde zit waarin we ademen en wat we goed moeten houden. De atmosfeer. Dat is maar heel dun, en als je die dunne atmosfeer ziet, die zijn we aan het verpesten. We lopen straks tegen grote problemen aan. En er komt een omslagpunt dat we niet meer terug kunnen. Jij en ik thuis met afval scheiden en zonnepanelen. En wij als gemeente. Het is veel te makkelijk om te zeggen, zet die windmolens maar in de Noordzee of wek zonne-energie op in de woestijn. Iedereen moet het doen. Dat is een omslag die we moeten maken. Ik vind het heel boeiend om hier mijn bijdrage aan te leveren.
Hoe belangrijk is duurzaamheid voor de gemeente Wijchen?
Duurzaamheid is voor ons allemaal belangrijk en in Wijchen hebben we ook onze energiedoelen. We willen energieneutraal zijn in 2040. We hebben het akkoord van Parijs van 2050. We hebben het klimaatakkoord met CO2 voor 2030. We worden bijna wekelijks vanuit de overheid, de regio of Europa verrast met nieuwe data. Wij gaan mee in de vaart der volkeren dus wij willen ook Wijchen energieneutraal krijgen.
Wat zijn de duurzaamheidsplannen voor de komende vier jaar?
Het staat hoog op de agenda. We zijn ook voorzitter van de regio, de achttien gemeenten waarin we samenwerken. Wij vinden het belangrijk en proberen lokaal veel te doen maar op veel vlakken hebben we de regio nodig. Voor het verduurzamen van een woning hebben we de regio niet nodig. Maar er zijn ook onderwerpen waarbij we moeten samenwerken. Het gasloos maken van bestaande wijken, windenergie, dat soort complexe items moeten we gezamenlijk oppakken. Daarom zijn we ook met De Groene Stroomfabriek in zee gegaan. In een tender van achttien gemeenten nemen we groene stroom af en we willen uiteindelijk dat die energie duurzaam wordt opgewekt in de regio.
Wat gaan jullie doen om de energietransitie te versnellen?
Er spelen heel veel onderdelen een rol om Wijchen energieneutraal te krijgen. Een onderdeel is het duurzaam opwekken van stroom. Op dit moment gaat dat via zonne-energie. Maar daarmee halen we het niet. We moeten ook kijken naar windenergie. In Wijchen hebben we een aantal jaar geleden een gedragscode afgesproken en partijen zijn aan het onderzoeken of we met deze gedragscode windenergie kunnen realiseren. Dat is lastig. In 2019 gaan we die gedragscode evalueren. De grote vraag is of we het hiermee voor elkaar gaan krijgen.
Dat lijkt inderdaad erg lastig.
Er zijn niet veel mensen die tegen duurzame energie zijn. Maar we willen het wel op een zorgvuldige manier doen. We kijken geen 25 jaar vooruit want we zien nu allerlei ontwikkelingen op het gebied van geothermie of biomassa. Wij kijken wat we de komende vijf jaar moeten doen om die stip op de horizon te realiseren. Zonder onszelf tekort te doen en het te groot te maken. Je kunt ook te snel te groot doen. En dan kun je niet meedoen met de technische ontwikkelingen.
Dat klinkt als achterover zitten en afwachten.
Dat is afwachten hoe de techniek zich ontwikkelt. Als je nu ziet wat Wijchen moet doen om in 2040 energieneutraal te zijn, hebben we het bij wijze van spreken over twaalf windmolens. Maar is het verstandig om die morgen neer te zetten? Dat betekent dat je niet meer kan meeliften met nieuwe ontwikkelingen of geothermie. Dan hebben we onze doelstelling al bereikt. Zoals de stand van zaken nu is, moeten we kijken welke stappen we nu moeten zetten. Over vijf jaar is er een nieuwe werkelijkheid en kijken we opnieuw naar het plan voor de vijf jaar verderop. Wellicht kun je dan andere stappen zetten.
Wat zijn jullie nu concreet aan het doen?
Wij zijn met elkaar aan het kijken naar een programmaboek en hebben Royal Haskoning laten uitrekenen hoeveel woningen we moeten verduurzamen. In het najaar willen we het programmaboek hier neerleggen om te kijken naar de concrete acties die we gaan ondernemen. Het gaat dan vooral over het verduurzamen van woningen, het wagenpark van de gemeente, het gemeentelijk vastgoed, duurzaamheidsleningen voor sportverenigingen, particulieren. Een heel scala aan activiteiten.
Geen windenergie?
Wij hebben regionaal met elkaar afgesproken wat er de aankomende vijf jaar moet gebeuren, bijvoorbeeld in de regio 25 windmolens. Wij als achttien gemeenten moeten nu afspreken welke bijdrage de diverse gemeenten daaraan leveren. Wij hebben hier onze gedragscode maar neem bijvoorbeeld het initiatief in Bijsterhuizen, dat zit scherp op de grens van Beuningen. Dit gebeurt bij bijna alle gemeenten; windmolens worden meestal op de gemeentegrens geplaatst. Dan zit je in het buitengebied en daar loop je ook tegen het probleem dat de inwoners van de naastgelegen gemeente er last van kunnen hebben. We willen daarom om tafel met andere gemeenten en kijken welk deel voor ons het redelijke deel is en wat logische plaatsen zijn in het ruimte-atelier. Zodat je op die manier in samenspraak beslissingen neemt.
Waar zie jij mogelijkheden voor windmolens?
De mogelijkheden zijn waar draagvlak is. Dat geldt vooral binnen een straal van een kilometer om de molen heen, die mensen moeten akkoord gaan. En zij willen dan ook op een bepaalde manier gecompenseerd worden, revenuen, of compensatie. Maar dat is aan de projectontwikkelaars. Die moeten zorgen dat de buurtbewoners erin mee gaan.
Gaat dat lukken, denk je?
Met onze gedragscode hebben omwonenden een stevige vinger in de pap. Als de bewoners het niet willen, dan wordt het lastig. We zijn allemaal voor het opwekken van duurzame energie, en we willen energieneutraal zijn, totdat we zeggen: daar moet een molen komen. Dan begint de omgeving over horizonvervuiling enzo. Dat wil ik omdraaien door het regionaal op te pakken. Door goed te kijken wat een redelijke plek zou zijn tussen Beuningen, Wijchen en Druten bijvoorbeeld. Wijs als gemeenten zo’n plek aan en laat dan een projectontwikkelaar aan de slag gaan. We raken nu steeds in discussie, moet het niet in de Noordzee of verder weg. Terwijl we gewoon plekken moeten aanwijzen en dan in gesprek met de bewoners om gericht draagvlak te krijgen.
Hoe kun je draagvlak krijgen?
Je moet plekken vinden waar je omwonenden kunt belonen voor hun medewerking. Dat ze er de revenuen van hebben. Dat is de vraag: lukt dat? Als een projectontwikkelaar met een idee komt om bijvoorbeeld drie windmolens neer te zetten, dan gaan ze met omwonenden in gesprek. Als ze denken dat ze twee derde van de mensen meekrijgen dan kan het naar de volgende fase. Als je niet twee derde meekrijgt, dan gaat de projectontwikkelaar niet door. In 2019 willen we evalueren waar we tegenaan lopen en gaan we kijken of we verder kunnen met onze gedragscode. Maar dat is ook aan de raad, hoe ze met de gedragscode om willen gaan.
Waar wil jij over vier jaar staan?
Over vier jaar wil ik dat de stip op de horizon in 2040 nog steeds realiseerbaar is. We zullen stappen moeten nemen. Dat heeft ook met de industrie te maken. Het energieneutraal maken van industrieterreinen. Als we er hier niet uitkomen met windenergie, moeten we kijken hoe we het dan moeten realiseren. Geothermie is nog volop in ontwikkeling, we hebben biomassa en nog meer hectare zonnepanelen gaat ook knellen met de ruimte. We moeten alternatieven bedenken. Als gemeenten hebben wij ons tot doel gesteld om in 2040 energieneutraal te zijn, dus die handschoen moeten we oppakken. Als we op bepaalde vlakken doelstellingen niet halen, moeten we met alternatieven komen. Het totaalplaatje moet uitkomen.
Wat wil je bereiken in Wijchen?
Veel onderdelen kun je heel planmatig doen. Dat is een lijn van a naar b. Als je zegt dat we tienduizend woningen moeten verduurzamen naar energielabel A, dan kun je dat met coöperaties en particulieren doen. Het gaat om vierhonderd woningen per jaar. Dat kun je gewoon uitrekenen en realiseren. Maar er is ook een aantal dingen exponentieel. Als ik geothermie neem, de ontwikkelingen die daar zijn, als dat een succes wordt, dan gaat het richting 2040 in een exponentiele lijn. Dus je moet ook goed realiseren waar we zitten op welk gebied op dit moment. Als we nu alle daken vol gaan leggen met zonnepanelen, kan het misschien best wat sneller gaan. Maar als je er straks landbouwakkers beschikbaar voor moet stellen, kan het ook gaan vertragen. Dat is de zoektocht. Waar kunnen we van a naar b, waar is het exponentieel.
Hebben jullie concrete duurzaamheidsplannen?
Het is te makkelijk om in ons programma echt aan te geven ‘dit en dit moet er gebeuren’. Het is een levend draaiboek. Als we in de regio heel goed uitkomen met windmolens, dan wordt ons programmaboek ook wat vrolijker. Dat wil niet zeggen dat we het niet beter willen doen dan de doelstellingen, dat moeten we natuurlijk vooral doen. Maar het is een handvat voor wat we moeten doen de komende vijf jaar.
Hoe zie je de rol van burgers?
Als wij de inwoners hierin niet meenemen is het een kansloze missie. Uiteindelijk krijgen we ook draagvlak bij minder populaire dingen als de windmolen die er komt te staan. Dat kan alleen als mensen intrinsiek vinden dat er iets moet gebeuren. Dat moeten we accepteren. Zoals we vroeger ook de grote kolencentrales hebben geaccepteerd. Die gaan weg en daarvoor in de plaats komen windmolens. We moeten dat wel zorgvuldig doen, daar ben ik het ook heel erg mee eens. We zijn gek als we zomaar wat neerrammen. We mogen best kritisch zijn. Maar het moet wel gebeuren.
Wijchen: Titus Burgers (PvdA)
Titus burgers leeft samen met Florence Kleijnen en heeft twee kinderen. Naast de politiek beleeft hij veel plezier aan sport. Hij is actief met tennis, zaalvoetbal en wielrennen. Daarnaast volgt hij vele andere sporten passief. Sinds hij betrokken is bij de Wijchense PvdA heeft het politieke virus hem stevig in de greep. In de werkgroep duurzaamheid heeft hij eerder een bijdrage kunnen leveren aan het Wijchense milieu- en klimaatbeleid. Hij zegt daarover: “Het is een voorrecht om met een enthousiaste groep idealisten samen te werken om Wijchen nog mooier te maken.”
In Wijchen heeft hij in zijn portefeuille:
– Wmo
– Jeugd- en gezondheidszorg
– Welzijn
– Duurzaamheid
Interview en tekst: @tefkevandijk