Hoe komen we tot een energiepark in Oud-Dijk Zuid dat voor iedereen in het gebied – burgers, boeren en bestuur – kan werken? Leden van coöperatie Peperbus Energie i.o kwamen op 4 november bij elkaar om te puzzelen met de stukken die voorhanden zijn: wind, zon, biomassa en energie-opslag. De input wordt gebruikt om bij de Meet Up van de coöperatie op 30 januari 2020 een voorkeursmodel voor te leggen.
Uitgangspunt is dat het energiepark genoeg energie kan leveren voor mensen in de directe omgeving van Didam, Babberich en Groot Holthuizen. In totaal gaat het om 20,6 GWh per jaar; de hoeveelheid energie die inwoners nu verbruiken. ‘Op deze plek kunnen we meer energie maken, maar op verzoek van de bewoners houden we het op een schaal die past bij het gebied. Boeren uit het gebied stellen in totaal 60 hectare grond beschikbaar om duurzame energie op te wekken’, aldus Pim de Ridder. Met stichting Wiek-II helpt hij het Energiepark Oud-Dijk Zuid voorbereiden.
’We streven naar een project waar mensen trots op kunnen zijn. Waar elektriciteit uit komt en waar je als burger van profiteert, in de vorm van energie of geld. Het energiepark moet goed worden ingepast. Vooral willen we zorgen dat het project gaat werken voor de lokale samenleving. De lusten moeten landen in het gebied waar het project wordt gebouwd.’ Inwoners uit het gebied brachten hiervoor eerder dit jaar hun ideeën in.
Energiebehoefte in Babberich, Didam en Groot Holthuizen
Meervoudige puzzel
De Ridder vergelijkt de ontwikkeling van het energiepark met het oplossen van een meervoudige puzzel. De puzzelstukken zijn de technieken om energie op te wekken en de betrokken mensen. ‘Dat begint met de grondeigenaren. Die vragen een eerlijke vergoeding voor het gebruik van hun grond en willen hun werk als boer blijven doen. Dan heb je de direct omwonenden, die zo goed mogelijk moeten worden beschermd tegen mogelijk nadelige gevolgen. De gemeente Zevenaar is een partner. Hoewel lokaal nog geen duidelijke kaders zijn vastgelegd, zijn participatie en coöperatie al wel als een belangrijke voorwaarde voor het energiebeleid genoemd. Dan heb je nog de bredere groep burgers uit Oud-Dijk Zuid. In overleg met deze partijen proberen we tot een voorkeursmodel voor het Energiepark Oud-Dijk Zuid te komen.’
Denkrichtingen voor Energiepark Oud-Dijk Zuid
In de modelsessie met leden legde De Ridder vijf denkrichtingen voor. Het uitgangspunt is dat Peperbus Energie op termijn de eigenaar wordt van het energiepark. Optie 1 tot 3 gaan over wind en zon; op dit moment de enige manier om grootschalig duurzaam energie op te wekken. Opties 4 en 5 gaan over aanvullende, nieuwe technieken en zijn voor een volgende fase.
1. Alleen windenergie
Om 20 GWh energie op te wekken met alleen windenergie zijn er twee keuzes in Oud-Dijk Zuid:
● 4 standaard windturbines, met een vermogen van 3 MW per stuk, een masthoogte van 126 meter en een totale hoogte van 190 meter. Productie per stuk is 6 GWh/per jaar.
● 2 extra grote windturbines (het nieuwste model), met een vermogen van 4,5 MW per stuk, een masthoogte van 150 meter en een totale hoogte van 225 meter. Productie per stuk is 13 GWh/per jaar. Deze turbine is nog in ontwikkeling en komt naar verwachting in 2021 op de markt.
Zonnepark met ruimte voor veehouderij
2. Alleen zonne-energie
Om Oud-Dijk Zuid energie zelfvoorzienend te maken met alleen zon zijn twee opties mogelijk:
● efficiënt zonnepark: in dit geval kies je voor zoveel mogelijk panelen op zo min mogelijk grond. Om 20GWh op te wekken is circa 22 hectare nodig (ruim 30 procent van de beschikbare grond) met zo’n 60.000 zonnepanelen.
● goed ingepast zonnepark: in deze variant wordt gekozen voor een zonnepark dat goed is ingepast in het landschap, met hagen en ander groen, vee dat graast tussen de panelen en wandelpaden voor publiek. Een dergelijk zonnepark vergt meer grond om de zonnepanelen te kunnen plaatsen en voldoende energie op te wekken. Een voorbeeld is Solarpark De Kwekerij in Hengelo.
Combinatie van wind en zon op één locatie
3. Combinatie van wind en zon
Het paradepaardje van Wiek-II is de combinatie van windmolens en zonnepanelen op één locatie. Met bijvoorbeeld 2 grote windmolens (3 MW per stuk) en 15 hectare met zonnepanelen kan jaarlijks 24 GW aan duurzame energie worden opgewekt. Groot voordeel is dat wind en zon elkaar aanvullen. De infrastructuur (kabels) om de stroom naar het elektriciteitsnet te leiden kan voor beide technieken worden benut. Hierdoor wordt het net minder belast en kunnen aanlegkosten worden bespaard. Wiek-II werkt aan deze techniek op Energielandschap de Grift in Nijmegen.
4. Andere technieken
● Als aanvulling op zon en wind zou energie uit biomassa kunnen worden gehaald. Denk aan lokaal geteeld olifantsgras, wilgentenen of sorgum. Deze vorm van energiewinning op zichzelf is niet voldoende om in de energiebehoefte van het gebied te voorzien.
● Geothermie (energie uit de bodem) is mogelijk ook toepasbaar op deze plek, maar niet op de korte termijn. Onderzoek moet uitwijzen of de bodem in het gebied hiervoor geschikt is en of het financieel rendabel is.
5. Opslag en omzetting
Op termijn willen de initiatiefnemers ook nieuwe technieken onderzoeken. Denk aan de productie van waterstof uit energie, opslag of het omzetten van elektriciteit in warmte voor het warmtenet in Groot Holthuizen.
Discussie: wind, zon of allebei?
De voorkeur van de leden voor de gepresenteerde modellen wisselde. De één pleitte voor grote windmolens, vanwege het beste rendement en omdat ze minder ruimte vergen dan een zonnepark. Een ander ging voor zonnepanelen, omdat die van een afstand minder zichtbaar zijn. Ook over de variant tussen een efficiënt of minder efficiënt, maar goed ingepast zonnepark werd uiteenlopend gedacht.
Vragen waren er ook. Zoals over de financiële consequenties van de modellen. Antwoord: hoge molens leveren het meeste rendement op. Wind heeft een betere business case dan zon. Een windpark heeft gemiddeld 10-15% rendement; een zonnepark ongeveer 8%. De opbrengsten zijn afhankelijk van veel factoren, zoals de energieprijs. Een efficiënt ingepast zonnepark levert in euro’s meer op dan een goed ruimtelijk ingepast zonnepark, dat andere – sociale en landschappelijke – voordelen heeft.
Impact op omgeving
Kritische noten gingen vooral over windmolens. Hoe ga je bijvoorbeeld om met slagschaduw en geluid? Wat is het verschil tussen grote en extra grote turbines. De Ridder gaf een vuistregel: de slagschaduw van een turbine is ongeveer 10 keer de totale hoogte. Per jaar is maximaal 5,5 uur slagschaduw op een woning toegestaan.
Bij de ontwikkeling van een windpark wordt vooraf uitgebreid onderzoek gedaan naar slagschaduw, geluid, flora en fauna om de impact te beperken. Ook worden maatregelen genomen als de molens er eenmaal staan. ‘Je kunt de molens stoppen op het moment dat slagschaduw op een woning staat. Bij Windpark Nijmegen-Betuwe doen we dat. Dat is redelijk onder controle te houden. Daar is ook regelmatig contact over met de mensen uit de buurt.’
Meet Up als opmaat
De input uit deze en andere bijeenkomsten worden gebruikt om een voorkeursmodel voor Energiepark Oud-Dijk Zuid te maken. Die wordt gepresenteerd tijdens de allereerste Meet Up van Peperbus Energie op donderdag 30 januari 2020. Na die avond willen de initiatiefnemers een principeverzoek bij de gemeente Zevenaar indienen. Daarin worden de contouren van het energiepark geschetst. Het gemeentebestuur neemt naar verwachting in februari 2020 een besluit over het lokale energiebeleid. Een belangrijk moment voor het energiepark en de coöperatie, omdat dan de kaders voor het beleid duidelijk worden.
Kom ook naar de Meet Up van Peperbus Energie. Meld je aan.
Datum en tijd: Donderdag 30 januari 2020, 20 uur
Plaats: Kulturhus de Borg Babberich
Deelname is gratis.
Ben zeer benieuwd naar de varianten die uitgewerkt zijn. Zoals de combinatie wind en zon.
Bij de Meet Up op 30 januari hoor je meer. Zien we je daar?