In juni 2017 hebben zeventien gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een contract gesloten voor de levering van elektriciteit voor de komende vijf tot twintig jaar. Afspraak is dat deze energie duurzaam wordt opgewekt met nieuwe projecten in de regio. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten? We maken een ronde langs de duurzaamheidwethouders van de deelnemende gemeenten om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en de bijdrage die zij (concreet) denken te leveren in de komende vier jaar. In de gemeente Lingewaard spreken we CDA-duurzaamheidswethouder Aart Slob.
Hoe is het met de duurzaamheid in Lingewaard?
Duurzaamheid is steeds belangrijker aan het worden. Het bewustzijn in Lingewaard is snel aan het groeien, in ieder geval in het gemeentehuis. Ik merk het bovendien aan burgeninitiatieven. Ik ben nu zes maanden wethouder en zie de versnelling. Het is vreselijk wat er met het Gronings gas gebeurt maar het vergroot het bewustzijn enorm. Daar kan geen campagne tegenop.
Waarom ben jij duurzaamheidswethouder geworden?
Ik ben gevraagd voor deze positie. Dat was verrassend, want ik was politiek niet zo actief. De afgelopen negen jaar heb ik bij een zorginstelling gewerkt en ik ben ooit begonnen bij Nuon, waar ik zo’n acht jaar heb gewerkt aan duurzame energie. Vanuit mijn achtergrond is me gevraagd of ik wethouder wilde worden op het zorgdossier, het sociale domein en duurzaamheid. Ik moest daarover nadenken, omdat ik niet wist of de politiek en het wethouderschap iets voor mij zouden zijn. De inhoudelijke doelstellingen van mijn portefeuille sluiten echter zo goed aan op wat ik persoonlijk belangrijk vind dat ik alleen maar ja kon zeggen.
Wat willen jullie bereiken?
De doelstellingen van 2023 halen is onze eerste focus. Daar ben ik al blij mee. Het is hard werken maar we gaan het halen, daar ben ik van overtuigd. We zijn onder meer bezig met het energieneutraal maken van NEXTgarden, ons glastuinbouwgebied. De tuinders kijken naar warmteopslag en wij denken na over warmtenetten. Wij zijn een groot voorstander van de verbinding tussen de warmtenetten van Arnhem en Nijmegen. Ook kijken we naar nieuwe warmtebronnen, van warmte uit riolering tot en oppervlaktewater.
Wat ga je als eerste oppakken?
De Huissense wijk Zilverkamp hebben wij aangemeld als ‘wijk van de toekomst’. Samen met een actieve werkgroep van inwoners uit die wijk zijn we aan het kijken of zij koplopers kunnen zijn om van het gas af te komen. Woningen en gebouwen moeten naar label A. We zijn ook bezig onze eigen accommodaties te verduurzamen en praten met woningbouwcorporaties om de woningen aan te pakken. Daarnaast lopen er plannen met betrekking tot wind en grootschalige zonne-energie.
Hoe zie je de rol van de gemeente?
Vooral als faciliterend. Er is voldoende geld in de markt. Het is alleen de vraag hoe we het gaan organiseren, zonder dat de maandelijkse kosten voor onze inwoners enorm gaan toenemen. Ik geloof heel erg in samenwerken met inwoners en ben dus ook heel positief over de wijk Zilverkamp, waar ze alles zelf hebben bedacht. Die werkgroep is zelf opgestaan, vanuit de wijk. Wij hebben nu een eerste offerte-aanvraag klaarliggen voor een aantal bedrijven dat kan helpen een business case te maken. Dat doen we nadrukkelijk samen met de inwoners.
Proberen jullie dergelijke initiatieven te stimuleren?
Zeker, we staan heel positief tegenover duurzaamheidsinitiatieven. Als iemand een idee heeft, bijvoorbeeld in een wijk een themamiddag over duurzaamheid organiseren, dan willen wij dit graag faciliteren zonder het initiatief over te nemen.
Gaat het niet sneller als je het zelf oppakt als gemeente?
Natuurlijk kun je rechtstreeks een bedrijf benaderen en ze een plan laten maken om bijvoorbeeld een wijk van het gas af te krijgen. Op korte termijn werkt dat sneller, maar ik denk dat draagvlak heel belangrijk is. Samen kom je verder.
Leeft duurzaamheid onder inwoners?
Het leeft zeker in de gemeente, ook met kleine initiatieven. Ik ben laatst op bezoek geweest bij een man in Haalderen die zijn eigen woning van het gas heeft gehaald. Hij heeft nu een palletkachel en infraroodschermen voor de badkamer en plekken waar hij vaak zit. Ook heeft hij doorstromers voor warm water op elektriciteit. Daarmee was hij helemaal van het gas af. Deze mensen geef ik graag een podium. Zij inspireren anderen.
Zijn er meer enthousiastelingen?
Mensen gaan steeds meer meedenken. Ik had pas een gesprek met mensen uit Doornenburg die een eigen wijkbedrijf willen oprichten met duurzame energie. Ik weet niet of het haalbaar is maar ik denk wel dat het ons een stapje verder brengt. Vanuit de gemeente brengen we ze in contact met andere coöperaties om kennis uit te wisselen. Op deze manier is er iets aan het ontstaan, ook in het bedrijfsleven.
Hoe kun je bedrijven meekrijgen?
Afgelopen jaren zijn er projecten geweest bij het bedrijfsleven en die zijn eigenlijk allemaal mislukt. Een gratis scan bijvoorbeeld met een gratis advies maar dan moesten ze wel binnen drie jaar iets met dat advies doen. Het bedrijfsleven is belangrijk, want het bedrijfsleven zorgt voor meer dan zestig procent van het energieverbruik. We kijken nu wat we kunnen doen vanuit rendabele business cases en initiatieven vanuit bedrijven. Ook het bedrijfsleven wil ik faciliteren. Als ze samen de daken van hun bedrijventerrein vol willen leggen met zonnepanelen en daarvoor subsidie willen aanvragen, wil ik bijvoorbeeld organisatorisch en administratief ondersteunen.
Geloof je dat het kan, een energieneutrale gemeente?
Het boeiende is dat er voldoende energie is op de wereld als je kijkt naar de kracht van water en zon, en wat er in de grond zit. Het is alleen de vraag hoe we het georganiseerd krijgen. Als inwoners elke maand 200 euro betalen voor gas en elektra kun je het ook voor een andere bron betalen. Je kunt het bedrag van 35.000 tot 40.000 euro aan gas en elektra over een periode van vijftien jaar ook nu investeren en dan de komende vijftien jaar niets betalen. Maar wie gaat die 40.000 euro aan de voorkant financieren?
Goede vraag
Dat is vooral een organisatievraagstuk. Ik vind het boeiende vragen om te beantwoorden. Een aantal mensen kan dat geld niet zelf ophoesten. Wie wil daarin investeren? Hoe stappen energiecoöperaties daarin, en het bedrijfsleven? Ik denk dat we die vragen de komende vier jaar met elkaar gaan beantwoorden.
Wat doe je nu?
We richten ons vooral op wat nu kan. De korte en middellange termijn doelstellingen realiseren met de technieken van nu: zonne-energie en windenergie. Tegelijkertijd zijn we bezig met stapjes naar de toekomst als het gaat om warmte, met hoge temperatuur opslag, aardwarmte en oppervlaktewater. Innovatie is erg belangrijk; ik ben ervan overtuigd dat we over dertig jaar niet meer dezelfde windmolens bouwen.
Hoe sta je tegenover de windmolens van nu?
Ik sta positief tegenover windenergie. Wij hebben onderzoek gedaan naar locaties die technisch mogelijk geschikt zijn, maar bij windmolens is het ook de vraag hoe het draagvlak is. En dat is heel verschillend.
Is er draagvlak voor windenergie binnen jullie gemeente?
Op het moment lopen er drie initiatieven, waarbij er altijd mensen in de buurt wonen. Er zullen dan ook altijd tegenstanders zijn, maar ook voorstanders. Ik merk dat windmolens heel veel emotie kunnen oproepen. Je moet in ieder geval iedereen van het begin af aan goed meenemen. Helder zijn, open in de communicatie. En ik geloof heel erg in lusten en lasten eerlijk verdelen.
Worden de lusten en lasten goed verdeeld?
Zover zijn we nog niet, we zitten in de beginfase. Ik wil wel dat het een vorm van burgerparticipatie is omdat ik het belangrijk vind dat inwoners kunnen participeren. Dat is een harde eis. In april stellen we de definitieve uitgangspunten vast voor windenergie, maar ik wil hoe dan ook participatie mogelijk maken.
Gaan de windmolens er komen?
Windenergie is nodig om op korte termijn aan de klimaatdoelen te kunnen voldoen. Op lange termijn is het de vraag, maar ik ben geen voorstander om niets te doen en te wachten op nieuwe technieken. Een warmtecentrale van resthout en snoeihout steun ik op korte termijn maar ik hoop echt dat het over vijftien jaar niet meer nodig is. Ik hoop dat aardwarmte of andere warmtevormen er dan voor zorgen dat we kunnen ophouden met hout verbranden.
Wat wil je over vier jaar hebben bereikt?
Ik wil dat we dan stappen hebben gemaakt met de wijk van de toekomst, als voorbeeldwijk. Ik hoop dat we het warmtenet Arnhem-Nijmegen met elkaar hebben verbonden en dat we in NEXTgarden, ons tuinbouwgebied, een slag hebben gemaakt met warmteopwek en -opslag. Verder hoop ik dat we het bedrijfsleven en de inwoners zo hebben gestimuleerd dat we aanzienlijke energiebesparing hebben gerealiseerd.
En energieopwekking?
Over vier jaar moet ook een aantal grootschalige projecten zijn gerealiseerd voor energie-opwek. Op dit moment worden 45.000 panelen neergelegd in een groot zonneveld.
Grootschalige projecten vragen om een goede landschappelijke inpassing. Ik ben geen voorstander van het volleggen van de gemeente Lingewaard met zonnepanelen. We moeten daar goed over nadenken en goede plekken aanwijzen. Het drijvend zonnepark Lingewaard vind ik heel mooi. Door op een irrigatieplas zonnepanelen te leggen gebruik je het dubbel. Het mooiste zou ik vinden als we ook nog warmte uit die plas halen. Dan gebruiken we het driedubbel.
Bij Zonnepark Lingewaard is ook sprake van burgerparticipatie.
Met Lingewaard Energie hebben we een goede energiecoöperatie en ik ben daar heel blij mee. Ze geven goede voorlichting en realiseren projecten. Als het straks over windenergie gaat, zie ik deze coöperatie als een partij die participatie mogelijk kan maken. Ik geloof echt in dit soort burgerinitiatieven, waarbij mensen het met elkaar doen.
Ben je zelf duurzaam?
Mijn duurzaamheid zit ’m er vooral in dat ik fiets. Bij mijn vorige baan had ik een leaseauto en die moest ik inleveren. Ik wilde eigenlijk snel een andere auto aanschaffen maar dat heb ik nog steeds niet gedaan, dus ik fiets nu alles. Woon-werkverkeer en het werkverkeer. Het is wel een elektrische fiets, anders trek ik het niet met een pak aan. Daarvoor fiets ik te grote afstanden. De elektriciteit wordt wel duurzaam ingekocht. Dat is aanbesteed in de gemeente.
Bevalt het leven als wethouder?
Zeker. Ik heb een leuk team om mee heen en op een aantal dossier zijn we echt mooie dingen aan het doen. En steeds meer samen met de inwoners en het bedrijfsleven. Daar krijg ik energie van. Het is mooi om in deze tijd wethouder te zijn voor energietransitie. Ik denk dat we de komende vier jaar het verschil gaan maken. Dat wil niet zeggen dat we er dan zijn maar we gaan de weg banen voor de toekomst. Als we nu niks doen halen we de doelen voor 2050 niet.
Lingewaard: Aart Slob (CDA)
Aart Slob (50) is getrouwd en vader van drie tieners. Hij woont in Doornenburg. Voordat hij wethouder werd, werkte hij bij zorginstelling Pluryn als directeur bedrijfsvoering. Daarvoor werkte hij bij Nuon en welzijnsorganisatie Rijnstad.
In de gemeente Lingewaard heeft hij in zijn portefeuille:
• Werk en inkomen, participatiewet
• Zorg, WMO
• Jeugdhulp
• Welzijn (relatie SWL)
• Volksgezondheid
• Duurzaamheid
• Statushouders/inburgering
Interview en tekst: @tefkevandijk