In juni 2017 hebben zeventien gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een contract gesloten voor de levering van elektriciteit voor de komende vijf tot twintig jaar. Afspraak is dat deze energie duurzaam wordt opgewekt met nieuwe projecten in de regio. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten? We maken een ronde langs de duurzaamheidwethouders van de deelnemende gemeenten om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en de bijdrage die zij (concreet) denken te leveren in de komende vier jaar. In Beuningen spreken we duurzaamheidswethouder Piet de Klein van BN&M.
Om met de deur in huis te vallen: wat gaan jullie doen om aan het klimaatakkoord te voldoen?
We willen energieneutraal zijn in 2040. Ik denk dat we dat makkelijk gaan halen als je ziet hoe we onze visie hebben uitgebouwd en wat daarin aan uitvoeringsplannen staat. Als we daaraan blijven werken, ligt het misschien wel dichterbij dan 2040.
Dat is ambitieus. Is het ook haalbaar?
Met de wetenschap die ik nu heb, schat ik in van wel. We hebben heel veel plannen. In 2015 ben ik gestart met het programma Energiek Beuningen. Op dat moment nog met het doel om energieneutraal te zijn in 2050, volgens het klimaatakkoord. We hebben toen heel veel inwoners bij elkaar geroepen om ze te vragen hoe we dit in een visie konden gieten en uiteindelijk is 2040 het streven geworden. Het is een bewust proces geweest om het zo te organiseren; van onderaf.
Kun je meer vertellen over dat proces?
We zijn in 2015 bij de bewoners begonnen om pas in januari 2017 de visie vast te laten leggen in de raad. Al met al hebben we er dus twee jaar over gedaan om tot een visie te komen. Samen met de inwoners, ondernemers en met ondersteuning van de gemeente. Mensen hebben er zelf aan meegeschreven en hebben reikten ideeën aan. We namen er bewust de tijd voor. Je moet dingen overwinnen. Over de schaduw heen stappen om in de zon te staan en genoeg wind te kunnen vangen. Je moet er aan de voorkant rekening mee houden dat je geduld moet hebben en het de tijd moet geven.
Wat moeten jullie doen om energieneutraal te worden?
Als bestuur hebben we gezegd dat we daarvoor een grootschalig plan nodig hebben met windturbines en grote zonneparken, naast alle andere dingen als besparen en daken volleggen met zonnepanelen. Dan nog komen we energie te kort om iedereen te kunnen bedienen. Het gaat om 731 terajoule. Overigens heb ik vanaf het begin gezegd dat ik niet in terajoule ga praten, want daar snap ik zelf af en toe helemaal niets van, dus laten we het omzetten naar windturbines en zonnevelden. We hebben het over zes grote of twaalf kleine windturbines of 110 tot 120 hectare aan zonnevelden. We weten dat we zo’n elfduizend woningen en heel veel bedrijven moeten voorzien van warmte en energie. Dat is best een aardige uitdaging.
Inderdaad. Hoe ga je dat oplossen?
We hebben best veel ruimte in onze gemeente. Dat scheelt. Maar toch. In de visie staat dat er zes tot twaalf windturbines gaan komen, plus heel veel zonnepanelen. Voor januari 2017, voor de vaststelling van de visie, hebben we gevraagd wie er wil deelnemen aan een gebiedsraad voor de energietransitie in Beuningen. Om samen tot een locatieplan te komen met de plekken voor de grootschalige opwek met zonnepanelen en windturbines in onze gemeente.
Waren mensen daarvoor te porren?
Het is gelukt: zestien mensen hebben zich opgegeven en ze hebben allemaal een gesprekje gevoerd met de procesbegeleider en de projectleider van de gemeente. We wilden dat de verdeling goed is, over de vier kernen en in voor en tegen. We kozen er bewust voor om voor- en tegenstanders in de gebiedsraad bijeen te brengen. Dan heb je draagvlak als er een locatieplan ligt. Voor- en tegenstanders hebben elkaar dan gevonden in een soort commitment en dan gaan de zonnevelden en windturbines komen.
Je bent daar heel stellig over.
Het is resoluut maar het is ook een heel democratisch proces geweest. We hebben mensen de ruimte gegeven om mee te doen. Daar hebben we bewust voor gekozen omdat we vinden dat het van onderaf moet komen. We hebben gebenchmarkt, zijn gemeenten afgegaan en het land ingetrokken om te kijken hoe processen verlopen. Waar gaat het goed en waar fout en waarom? We kwamen tot de conclusie dat we dit model moesten hanteren, dan realiseer je volgens mij het snelste en het juiste draagvlak. Politiek gezien maar ook bij inwoners. Je laat ze meedenken en meedoen met de totstandkoming. We moeten het samen doen.
Waar kan het fout gaan?
Er waren gemeenten die zeiden ‘daar komt een windmolen’ en de hele gemeenschap stond op zijn achterste benen. Ik heb ook half-om-half gezien. Dat een gemeente vond dat er ergens iets moest gebeuren en probeerde de inwoners erbij te betrekken. Ze hadden dus al wel zelf iets bedacht. Ik heb nog niet het model gezien zoals wij het hebben toegepast.
Waarom hebben jullie voor deze werkwijze gekozen?
We zijn bewust op tijd begonnen. Iedereen kreeg destijds een windvisie, waarbij de provincie plekken had aangewezen waar mogelijkheden lagen. We stonden niet in de top-10 en hadden eigenlijk gerust achterover kunnen leunen, maar we wilden als bestuur en gemeente zelf de regie houden. Zelf aan het roer blijven.
Hoe gaat dat nu verder?
Het afgelopen jaar is de gebiedsraad de kernen af geweest om een kleine zestien scenario’s te toetsen onder de inwoners. Die scenario’s zijn nu teruggebracht naar drie en daarmee is de gebiedsraad met ondersteuning vanuit de gemeente en de procesbegeleiders de kernen weer ingegaan. Ze laten mensen alles zien in presentaties en simulaties. Borden met alles erop, tot in detail uitgewerkt. Grote en kleine windmolens, slagschaduw, enzovoort. We hebben inwoners gevraagd welk scenario hun voorkeur heeft. Daar is de gebiedsraad nu mee aan de slag en in januari leggen we het locatieplan voor aan de raad.
Vertel eens over die drie scenario’s.
We hebben nu zicht op drie mogelijke locaties, allemaal ongeveer op dezelfde plek rond knooppunt Ewijk, langs de A73 en de N322 en op het knooppunt zelf. We zijn een quick scan MER aan het uitvoeren om naar de effecten te kijken, wat het betekent als we daar windturbines of grootschalige zonnevelden gaan neerleggen. Zijn het echt kansrijke locaties? Met de mensen die daar wonen of hun bedrijf hebben voeren we nu keukentafelgesprekken wat zij ervan vinden. Willen ze meedoen en/of participeren? Er zitten ook grondeigenaren bij die al meedoen en projectontwikkelaars die al posities hebben. Maar er zitten ook mensen bij die straks een buurman krijgen die wel meedoet en zij zelf niet.
Wat doe je daarmee?
We willen de lusten van energieopwekking delen met onze inwoners, met eventuele grondeigenaren of buren daarvan. Dit is vanaf het begin in 2015 een voorwaarde geweest bij grootschalige opwekking door wind. Een goede oplossing is het oprichten van een coöperatie, die voor minimaal 50 procent eigenaar is van de windturbine. We hebben al een coöperatie voor de vier kernen in Beuningen, EnergieVoorVier. Zij zijn al een tijdje betrokken bij de gesprekken met de gebiedsraad, grondeigenaren, initiatiefnemers en ontwikkelaars. Om zo samen tot een pakket te komen.
Hoe ziet dat pakket eruit?
De coöperatie voor 50 procent eigenaar en een deel van de opbrengst naar de direct omwonenden en overige inwoners. De rest gaat naar andere projecten die een bijdrage leveren om energieneutraal te worden.
Dat klinkt al behoorlijk concreet.
Het gaat nu echt spannend worden. Na lang gepraat ligt er een visie en een uitvoeringsprogramma, nu moet je naar een locatieplan toe. Nu komt het dichtbij. Sinds twee maanden merken we pas dat er ook wat weerstand is. Die hadden we tot nu toe niet gehoord, maar nu gaat het echt leven en komt het in de achtertuin.
Toch weerstand?
Nu gaat een bepaalde kern zich roeren en dan zie je toch wat rode wangetjes. Hoe gaan we daarmee om? Dat is de vraag. Houden we de rug recht?
Doen jullie dat?
Ik verwacht geen dusdanige weerstand dat we juridisch worden tegengehouden. Ik verwacht dat de gemeenteraad akkoord gaat, gelet op het democratische proces, de participatie, de inbreng, het nadenken over. We hebben nu ook de laatste gesprekken met direct omwonenden. Op basis van dat alles ligt er straks een voorstel waar je haast geen nee tegen kunt zeggen. Je weet het nooit in de politiek maar ik heb er vertrouwen in dat het goed komt.
Als alle lichten op groen staan, gaat de schop in de grond?
We hebben een coöperatie, we hebben grondeigenaren en ontwikkelaars en we hebben een energiemaatschappij die bereid is om te investeren. Dus eigenlijk staat alles klaar. Die partijen hebben we allemaal lang buiten de deur gehouden en gezegd dat ze moesten afwachten. Wij bepalen het moment dat jullie aan tafel mogen komen. En dat is nu. Voor zover ik er zicht op heb, gaat er de komende jaren iets gerealiseerd worden. Ik heb geen echt draaiboek, wel een mooi plaatje waar alles op staat, en ik kom het mensen liever vertellen dan dat ik het op papier laat weten. De kers op de appelmoes zou zijn als het ook allemaal lukt.
Ben je dan klaar?
Dan zijn we er nog lang niet. Mijn periode loopt tot 2022, ik hoop dat er dan twee tot vier windmolens staan. Hopelijk hebben we daarvoor in januari een besluit. Dan beginnen we met het bestemmingsplan, en dan ben je zo een jaar verder voordat de schop misschien een keer de grond in kan. We houden er rekening mee dat er nog een Raad van State procedure komt. Dat recht hebben onze inwoners nu eenmaal en ik snap het ook als ze dat zouden doen. Daar hebben we ook wel rekening mee gehouden in onze scenario’s.
Hoe zit het met de samenwerking met buurgemeenten?
De beoogde locaties en de windmolens zijn natuurlijk te zien vanuit buurgemeenten Wijchen en Druten. Ik ben hier altijd heel open en transparant over geweest en heb daar ook met mijn collega’s over gesproken. Ik heb gezegd wat we gingen doen en ze zijn in het begin ook een paar keer op onze inloopavonden geweest. Ik denk niet dat ze staan te juichen als er windturbines komen. Wijchen heeft een gedragscode en in Druten zijn windturbines de eerstkomende vier jaar niet aan de orde, maar Beuningen gaat gewoon door.
Is het niet beter om het samen op te pakken?
Het zou een hoop kansen bieden, want het sluit mooi op elkaar aan. In Druten kan het eventueel langs de Maas- en Waalweg, begrijp ik, en Wijchen denkt aan de A50. Ik denk dan: sluit aan op die van ons. We hebben het daar wel met elkaar over. Dat moet ook vanwege de regionale energiestrategie die op ons af zit te komen. Ik heb gezegd dat ik het traject in Beuningen af wil maken. Alles wat dat nu doorkruist, zou zonde zijn van het proces dat we doorlopen hebben. Ik ga niet stoppen of stilstaan en extra oppakken om aan de Gelderse opgave te voldoen, vind ik nog te vroeg. Als het ons lukt om vier tot vijf turbines neer te zetten en veertig hectare zonnepanelen, dan hebben we een flinke stap gezet en een aardige bijdrage geleverd.
Daar profiteren andere gemeenten ook van.
In de praktijk kan het niet zo zijn dat als jij achterover leunt en je buurman is goed bezig, dat jij niets meer hoeft te doen. Zo werkt het niet. We hebben een gezamenlijke opgave. Misschien ben je het niet eens met wat een ander doet, dan hebben we een nieuwe uitdaging en gesprekken.
Wat wil jij over vier jaar hebben bereikt?
Aan het eind van mijn termijn wil ik dat die vier of vijf turbines er staan en dat die veertig hectare zonnepanelen zijn aangelegd. Dan moeten we die elfduizend woningen nog verder energieneutraal zien te krijgen. Ik hoop dat de woningcorporatie dan een plan heeft. Ik weet dat ze ermee bezig zijn. De grootste uitdaging zijn particuliere woningbezitters. Laat ik even niets zeggen over de warmtevisie en warmtetransitie maar de energietransitie is tegen die tijd wel goed op weg. Toen ik in 2015 begon, dacht ik na twee jaar de eerste windmolen in de lucht te hebben. Dat komt dus uit op vier tot vijf jaar.
Maar nu gaat het lukken?
Ik zou niet weten waarom het niet zou lukken. Iedereen heeft de kans gehad om mee te doen, de ruimte gehad om zijn zegje te doen. We zijn met iedereen in gesprek en gaan geen enkel gesprek uit de weg. We ontkomen er gewoon niet aan. We moeten het doen met wat er nu is: zonnepanelen en windturbines, warmtenet en biomassa. We moeten het doen met bewezen technieken. Als er over vijf jaar wat beters is, dan zijn we een van de eerste die ernaar gaat kijken.
Hoe zie je de toekomst?
Een windturbine heeft een levensduur van 20 tot 25 jaar. Als over 10 of 15 jaar blijkt dat er iets anders is dat dat kan vervangen, moet je het meteen doen. Je moet innovatief blijven, maar nu moet het gebeuren. Ga niet wachten op iets nieuws. Er is van alles in ontwikkeling. Opslag van energie, waterkracht, eb en vloed zijn allemaal nog geen bewezen technieken, maar het is goed dat ernaar wordt gekeken.
Hoe zit het met je eigen duurzaamheid?
Ik ben een slecht voorbeeld. Ik heb een groot vrijstaand huis en mijn dak is totaal niet geschikt voor zonnepanelen. Binnenkort ga ik mijn tuin verbouwen en dan komt er een veranda waar wel tien of twaalf zonnepanelen op kunnen. Dat wordt mijn bijdrage, maar op dit moment heb ik dus helemaal niets. Ik wilde mijn huis laten isoleren. Het is een huis uit 1920 en ik heb er een binnenhuis ingezet maar het isoleren ervan zou een vochtprobleem creëren. Jammer. We hebben wel vloerisolatie en dubbel glas, en zo doen we kleine dingen.
Wat wil je als wethouder doen?
Dit is mijn derde periode dat ik water, energie en ruimte in mijn portefeuille heb en ik werk er graag aan. Ik wil iets nalaten. Niet alleen voor onze inwoners, maar ook voor mijn kinderen en kleinkind. Dat ze ook een huisje kunnen verwarmen en licht hebben. Ik vind het jammer dat we onze aardbol “verklooien”. Ik zou het jammer vinden als alles straks weg is omdat we er slecht voor zorgen. Het komt dus wel een beetje vanuit mijn binnenste.
Beuningen: Piet de Klein (BN&M)
Piet de Klein is sinds 2010 wethouder in de gemeente Beuningen. Hij is geboren en getogen in Weurt, waar hij tot op de dag van vandaag woont. Piet heeft zich altijd betrokken gevoeld bij zijn omgeving en deze betrokkenheid is overgegaan in een groeiende inzet in de lokale politiek, met als resultaat het wethouderschap. Een taak die hij met trots uitvoert. Hij is begaan met de thema’s in zijn portefeuille en probeert de onderwerpen zichtbaar te maken voor inwoners. Verder laat hij zich graag aanspreken op de inhoud, door inwoners en professionals. Op deze manier ontstaat er volgens hem een wederzijdse stimulans om tot de beste oplossingen te komen. Hij ziet betrokkenheid en bevlogenheid in het verenigingsleven en de particuliere initiatieven die ontstaan en dat is volgens hem een essentiële impuls voor het welzijn van de Beuningse gemeenschap.
In Beuningen heeft hij in zijn portefeuille:
– Ruimte, water en energie
– Implementatie Omgevingswet
– Ruimte
– Vergunningverlening en toezicht Wabo+
– Structuurvisie en stedelijke vernieuwing
– Openbare ruimte
– Energietransitie en klimaatadaptatie
– Coördinatie regionale samenwerking
Interview en tekst: @tefkevandijk