Burgers Geven Energie maakt een ronde langs duurzaamheidwethouders om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en hun bijdrage in de komende vier jaar. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten?In de gemeente Heumen spreken we GroenLinks-wethouder duurzaamheid Leo Bosland.
Jullie staan op plaats 6 met de meeste duurzame coalitieakkoorden in Gelderland, gefeliciteerd.
Wij zijn inderdaad nummer zes geworden en de hoogste in de regio Arnhem-Nijmegen. Daar zijn we trots op, maar we hebben dan ook grote ambities en daar hebben we ook geld voor uitgetrokken in het coalitieakkoord. Het is een heel duurzaam akkoord. Die trend zie je bij alle gemeenten, maar bij ons heel sterk. Waar duurzaamheid voorheen vooral een item was van de linkse partijen zie je dat het nu een item is van alle partijen.
Met jouw eigen partij, GroenLinks, voorop.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen deed GroenLinks voor het eerst zelfstandig mee en kwamen we op drie zetels. We werden daarmee in een klap een middelgrote partij en kwamen ineens voor in alle mogelijke coalities.
Wat zegt dat volgens jou?
Dat geeft aan dat we onze achterban en sympathisanten hebben weten te motiveren met de verkiezingen. In de verkiezingstijd speelde het item windmolens heel erg in Heumen. GroenLinks had als eerste het standpunt dat windmolens nodig zijn om aan de klimaatdoelstellingen te voldoen. De gemeente wil in 2050 klimaatneutraal zijn, maar liefst eerder. Dat kan niet zonder windmolens dus die komen er. De plek is alleen nog niet bepaald. Daarover gaan we in overleg met de inwoners.
Is er niet veel weerstand tegen windmolens in Heumen?
In het algemeen merk ik dat de klimaatmaatregelen steeds meer draagvlak krijgen en steeds meer gaan leven. We zijn nu bezig met informatieavonden over zonnepanelen en tijdens de eerste avond hadden we een volle zaal met zeventig mensen. De tweede avond negentig mensen, en gisteren tweehonderd mensen. Je merkt dat het leeft.
Zonnepanelen leveren meestal minder weerstand op.
Klopt, dat ligt bij windmolens anders. Het was niet voor niets een item in verkiezingstijd, met felle discussies waar ze moesten komen. Niet óf ze moesten komen. Een grote actiegroep uit Overasselt en Nederasselt was tegen windmolens in de uiterwaarden van de Maas. Ze waren niet tegen windmolens, maar wilden ze alleen niet op die plek.
Zit de politiek op één lijn wat betreft windmolens?
Van de zes partijen die meededen waren er vijf voor windmolens in de gemeente. Tijdens de coalitieonderhandelingen werd al snel besloten dat er windmolens komen. Hoeveel en op welke locatie wegen we nog af. Hier betrekken we graag onze inwoners bij.
Dat klinkt alsof je hier eenvoudig de wind mee krijgt.
In de gemeente zijn er vooruitstrevende ondernemers die hun panden al van het gas af hebben. Ik heb ook een enthousiaste ondernemer die al zijn daken inclusief die van zijn buren wil vol leggen met zonnepanelen en hulp vraagt omdat hij het niet voor elkaar krijgt om een goede aansluiting op het stroomnet te krijgen. Ook zijn er vijf particulieren in het buitengebied met land waar ze zonnevelden willen neerleggen en daar toestemming voor vragen. De voorlopers hebben het al gedaan of staan in de startblokken. Je ziet wel veel vragen over wat het betekent. Iedereen is aan het rekenen, wat is de investering, wat is de terugverdientijd, wat gaat het Rijk doen met de garantieregeling en wat betekent dat voor mijn investering?
Wat kunnen jullie daarin doen als gemeente?
We willen mensen ontzorgen. Zo krijgen inwoners binnen het zonnepanelenproject een lening met lage rente, een opbrengstgarantie en onderhoudsservice. Dan worden mensen enthousiast. Als je het mensen gemakkelijk maakt, willen ze wel meedoen. Dat is de rol die wij als gemeente willen spelen. Ik vind dat alle overheden die rol zouden moeten spelen; we moeten het mensen zo makkelijk mogelijk maken. Dat moeten we op veel grotere schaal doen, maar daarin ben ik afhankelijk van het Rijk en de provincie. Binnen onze mogelijkheden doen we wat we kunnen. Zo hebben we ook duurzaamheidsleningen, waarbij mensen en bedrijven tot 75.000 euro kunnen lenen tegen hele lage rente voor maatregelen om hun huis duurzaam te maken.
Loopt dat goed?
We zijn nu volop bezig om deze boodschap te verkondigen, sinds de start van de coalitie in mei, en het slaat aan. Inwoners vormen een energiecoöperatie nadat wij ze daartoe hebben opgeroepen. Met elkaar krijg je veel meer draagvlak voor de klein- en grootschalige investeringen. Tijdens de eerste avond die wij als gemeente hebben georganiseerd en gefaciliteerd staken een stuk of tien mensen hun vinger op die er handen en voeten aan willen geven. Daaraan zie je dat mensen de schouders eronder willen zetten. De ambitie is groot en gelukkig zijn er mensen die de handen uit de mouwen willen steken.
Hebben jullie grootse plannen voor de coöperatie?
De coöperatie willen we betrekken bij windmolens, grote zonnevelden en een waterkrachtcentrale bij de stuw in de Maas. Zo’n coöperatie kan ook grotere daken vol gaan leggen met zonnepanelen. Er zijn immers ook huizen die niet geschikt zijn voor panelen vanwege de stand van het dak. Die mensen kunnen meedoen met de postcoderoosconstructie van de daken in de omgeving. Samen met de energiecoöperatie en de postcoderoos kunnen we kijken hoe we de omgeving erbij kunnen betrekken. Dan kom je weer stappen verder met zaken die goed zijn voor het klimaat én goed zijn voor de portemonnee.
Zo te horen gaan jullie de komende jaren veel energie opwekken in de gemeente.
Het komende jaar willen we eerst uitwerken hoe we de grootschalige energieopwekking gaan aanpakken. Het wordt een mix van windmolens, zonnevelden, isolatie en de waterkrachtcentrale. Dat zijn de nu te realiseren opties, naast een heleboel technische mogelijkheden die elders worden onderzocht en die hun potentie nog moeten bewijzen. Daar kijken we uiteraard ook met een schuin oog naar.
Hoe concreet zijn de plannen?
Op 25 september starten we met vier avonden in alle dorpen van onze gemeente waarbij we met onze inwoners in gesprek gaan. We vragen hen in het energiecircus mee te denken over hoe we alles het meest optimaal kunnen doen, en waaraan ze zelf willen en kunnen meedoen. Bijvoorbeeld door grond beschikbaar te stellen of via een bijdrage aan de energiecoöperatie, financieel of anderszins.
Hoop je op net zo’n succesverhaal als energiecoöperatie WindpowerNijmegen?
Bij de windmolens in Nijmegen was ik een van de vrijwilligers en aanstichters. We zijn met een klein clubje begonnen. Toen de realisatie in zicht was, werd de club breder en op het moment dat de windmolens gebouwd werden, werd de club nog breder. Toen ze eenmaal draaiden zeiden alle mensen: ‘We kunnen nog veel meer!’. Het praktisch maken en zien welke voordelen iets heeft, zowel voor het klimaat als financieel, zet mensen in beweging. Je komt dan uit lamlendige discussies van ‘Help, de wereld warmt op!’ of ‘We zijn afhankelijk van Amerika en China en daar kunnen we niets aan doen!’ Met lokale plannen brengen we het terug tot wat we hier wel kunnen doen. In die stand moeten we mensen krijgen.
Hoe ga jij dat in Heumen doen?
In Heumen zijn we de eerste stappen aan het maken. Vanaf 1 juni wordt hier geen huis meer gebouwd met een gasaansluiting en ik heb bestaande bouwers van het gas af kunnen praten bij twintig woningen op de Vierakker, die volgend jaar worden opgeleverd. Die kleine stapjes zetten we.
En grote stappen?
We werken intensief samen met woningcorporatie Oosterpoort, die vooroploopt in het verduurzamen van woningen. Een van de projecten is de nieuwbouw van een basisschool in Malden, waar we samen met de school kijken of we die energieleverend kunnen krijgen. Niet alleen voor de school maar ook voor de omliggende woningen. Dat zijn deels particuliere woningen, en deels woningen van Oosterpoort. Zo’n school kun je maar een keer neerzetten en dat is een kans. Wat is de meest optimale energieconstructie die ook nog betaalbaar is voor de school en voor de gekoppelde woningen? Die kansen pakken we aan en hebben we in handen.
Kijk je ook ver vooruit, naar de lange termijn?
De hele energietransitie is een traject van tientallen jaren en mijn partij is er al jaren mee bezig. Het zijn de grondwaarden van GroenLinks en we zijn nu zover dat het een grondwaarde is van ons allemaal. Dat hebben we in 25 jaar bereikt en het stemt hoopvol dat we nu veel meer medestanders hebben. Rome is niet in een dag gebouwd en dit vergt ook tientallen jaren. Mijn ambitie is om samen met de coalitie de eerste goede tastbare stappen te zetten. Zodat het vliegwiel steeds harder gaat draaien.
Wat wil je over vier jaar bereikt hebben?
Ik wil dat we over vier jaar sterk zijn opgeschoten met de energiebesparing bij huizen en bedrijven en met het aantal zonnepanelen. Dat we windmolens hebben staan. Dat we de waterkrachtcentrale hebben staan en dat we een plan hebben om die belangrijke beginstappen verder uit te breiden. Zodat wij de klimaatdoelstelling eerder gaan halen dan in 2050.
Dat klinkt ambitieus.
Wat we kunnen beïnvloeden gaan we doen. We zijn van een aantal maatregelen sterk afhankelijk van het Rijk. In ons grondgebied loopt de A73 en een hele drukke provinciale weg van het zuiden naar Nijmegen, en het liefst zou ik aankondigen dat mensen er over tien jaar alleen met elektrische auto’s mogen rijden. Maar ja, daar ga ik niet over als gemeente. Ik zou die maatregel wel willen nemen. Beter voor de leefbaarheid, het klimaat en de energietransitie, maar daarin ben ik afhankelijk van de snelheid van het Rijk.
Jullie hebben wel plannen bij de A73.
Wij hebben de A73 aangeduid als voorkeurlocatie voor de windmolens omdat het een plek is waar weinig huizen zijn. Het is een corridor waar de rijksweg een infrastructuur heeft liggen waar we op kunnen aanhaken. We gaan nu met onze inwoners in gesprek over deze plek. Komen zij met een beter idee of zeggen zij ‘Doe er een paar langs de Rijksweg en een paar op een andere plek’, dan staan wij daarvoor open. Ze komen er sowieso maar waar en hoeveel dat is afhankelijk van de gesprekken met onze inwoners tijdens de vier avonden in ons energiecircus, en van de gesprekken en afspraken in de regio.
Wat zie je als jouw grootste uitdaging?
Mijn grootste opgave is, naast de tastbare maatregelen, om de bewustwording en de betrokkenheid bij de klimaatadaptatie te bevorderen. Als we in vier jaar de grondhouding van mensen kunnen versterken, volgen de maatregelen vanzelf.
Hoe wil je dit gaan doen?
We zetten in op educatieprojecten op basisscholen en voorlichting voor inwoners en bedrijven. Dat is het belangrijkste vliegwiel dat we nodig hebben. We zijn nu zover dat heel Nederland, inclusief de VVD, zegt dat het onontkoombaar is en we moeten onze schouders eronder zetten. Wat we in het politieke kanaal hebben gedaan, gaan we nu maatschappelijk doen.
Het is een flinke opgave.
Het is een enorme opgave maar dat waren de Deltawerken ook. Dergelijke grote transities hebben we kunnen doen in Nederland, dus dan kunnen we deze klimaattransitie ook doen. Je ziet het urgentiebesef langzaam indalen. Het moet nog groter worden, maar je ziet het wel degelijk.
Waarom ben jij zo betrokken bij duurzaamheid?
Ik ben al 25 jaar actief voor GroenLinks, daar zit een van mijn drives. Verder heb ik een persoonlijke drijfveer. In mijn eigen woonomgeving ben ik veel bezig met duurzaamheid. Tien jaar geleden hebben we met bevriende stellen zelf drie energiezuinige huizen gebouwd, waarbij we heel praktisch hebben gekeken naar de toenmalige stand van de techniek. Het is een genot om in te leven. Het kan, ook met beperkte middelen, maar je moet de focus erop hebben.
Waar komt die persoonlijke drijfveer bij jou vandaan?
Ik heb het van mijn ouders meegekregen dat je duurzaam moet omgaan met je omgeving. Die moet je duurzaam en gezond houden voor je kinderen en kleinkinderen. Mijn vader was een hartstochtelijk wandelaar en hij nam mij vaak mee. Als er ijs lag, gingen we schaatsen. Ik ben niet voor niets wethouder voor buiten geworden in een groene gemeente. Alles ligt hier op fietsafstand. We hebben het binnen handbereik en dat moeten we koesteren en versterken. Waar we mooie plekken binnen handbereik hebben, komt het heel dichtbij en dan beleef je ook de waarde ervan.
Waar wil je beginnen?
Er is veel te doen en als overheid kunnen we dat stimuleren, ondersteunen en activeren, maar we hebben ook samenwerkingspartners nodig. Zoals onze woningcorporatie Oosterpoort, onze eigen inwoners, onze bedrijven, Liander voor de elektriciteitsverbinding, het Rijk. Het slaagt alleen als we met z’n allen de neus de goede kant op houden. Dan kunnen we vol gas vooruit, met het besef dat het wel zo’n 25 jaar gaat duren. We moeten nu de eerste stappen zetten om er over 25 jaar te zijn. Ik ben niet van het soort dat denkt dat de techniek over tien jaar beter is en dat er dan betere mogelijkheden zijn, want dan komen we er niet. We moeten nu de eerste stappen zetten, met open ogen voor wat er technisch mogelijk is over tien jaar. Zodra iets uitvoerbaar is moeten we het in onze plannen meenemen.
Heumen: Leo Bosland (GroenLinks)
Leo Bosland (59) is 25 jaar actief voor GroenLinks en was twaalf jaar raadgriffier voor de gemeente Heumen. Leo heeft veel werkervaring opgedaan in de zorg op directiefuncties en hij heeft gewerkt bij de gemeenten Ubbergen, Heumen en Venlo. Zijn motto is: ‘geloof, hoop en duurzaamheid’. Hij gelooft in de verbinding met en tussen inwoners. Hij heeft goede hoop dat de aanpak van de duurzaamheid leidt tot een klimaatneutrale wereld, waaronder de gemeente Heumen.
In Heumen heeft hij in zijn portefeuille:
• Duurzaamheid (milieu, water, landschap, maatschappelijk vastgoed)
• Armoedebeleid
• Werk en inkomen
• Wonen
Interview en tekst: @tefkevandijk