In juni 2017 hebben zeventien gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een contract gesloten voor de levering van elektriciteit voor de komende vijf tot twintig jaar. Afspraak is dat deze energie duurzaam wordt opgewekt met nieuwe projecten van burgers in de regio. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten? We maken een ronde langs de duurzaamheidwethouders van de deelnemende gemeenten om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en de bijdrage die zij (concreet) denken te leveren in de komende vier jaar. We spraken Hans Breunissen, CDA-wethouder duurzaamheid in Westervoort.
Mensen maken zich zorgen om het klimaat, maar doen weinig. Is het niet tijd voor actie?
Om de klimaatdoelstellingen te halen, hebben we iedereen nodig. We moeten allemaal wat gaan doen met duurzaamheid in Westervoort. Je ziet dat het aantal mensen dat ermee bezig is, groeit. Ik merk dat meer mensen echt wat willen doen.
Wat doen jullie met duurzaamheid in Westervoort?
Meer dan honderd mensen hebben meegedaan met Winst uit eigen woning. Zij hebben hun vloeren, muren of zolder geïsoleerd en zonnepanelen aangeschaft. In totaal voor bijna 400.000 euro. We willen kijken of we dat binnenkort kunnen herhalen. Op die manier krijg je veel mensen die het verhaal vertellen en dan weet je wat het daadwerkelijk betekent. Steeds meer mensen doen mee, maar het blijft een lastig onderwerp. Wat ga je precies doen? Veel mensen willen wel iets maar weten niet wat.
De opties zijn wel bekend, toch?
Toch vinden ze het best lastig. Als je zonnepanelen gaat aanschaffen: welke zijn dan goed? Is mijn dak geschikt? Wat kost het en wat levert het op? Dat houdt nog een aantal mensen tegen. Voor een woningeigenaar die zijn geld binnen een jaar of acht terugverdient, is het prima. Maar als je als bedrijf moet investeren is acht jaar eigenlijk te lang. Dat zou korter moeten zijn en dat houdt partijen tegen.
Levert de actie Winst uit eigen woning veel op?
We hadden in totaal driehonderd mensen op de avond en een goede honderd mensen heeft daadwerkelijk iets gedaan. Dat is dus een derde.
Twee derde van de mensen doet er dus niets mee.
Klopt, die mensen twijfelen nog. Is het wel aantrekkelijk, blijven we er nog wel zo lang wonen, hebben we het geld ervoor? Ook zijn er mensen die er tegenop kijken dat het gemiddeld acht jaar duurt voordat je het geld terugverdient. En er zijn mensen die denken dat het allemaal zo’n vaart niet loopt. Door onze inwoners wordt er veel meer over nagedacht.
Veel mensen kijken vooral naar de overheid.
Je kunt zeggen dat de overheid er iets aan moet doen, maar ik ben van mening dat we het met z’n allen moeten iets moeten doen aan duurzaamheid in Westervoort. Je moet kijken wat je in een huis kunt doen: dubbel glas, isolatie, zonnepanelen. Als overheid moet je het goede voorbeeld geven. We hebben in het gemeentehuis stadswarmte en zonnepanelen; op een kastje kunnen mensen zien hoeveel stroom we opwekken. Ook de vijf basisscholen in onze gemeente zijn hiermee aan de slag gegaan. Zij hebben bijvoorbeeld zonnepanelen gelegd en daarvan een leerdoel gemaakt met lesmateriaal voor leerlingen. Dat zijn hele goede voorbeelden.
Leeft duurzaamheid in Westervoort?
In vergelijking met vier jaar geleden zijn er veel meer mensen die erover praten en ook zelf al hun huis hebben geïsoleerd, voorzien van zonnepanelen of veel bewuster omgaan met energie. Het hele gebeuren in Groningen heeft een behoorlijke invloed gehad. Sommige mensen willen best gasloos, maar vragen zich vervolgens af hoe. Het leeft in de gemeente maar het kan nog veel meer leven.
Wat gaan jullie daaraan doen?
In februari gaan we met de gemeenteraad praten over hoe we verder gaan in het kader van participatie en communicatie. De afdeling communicatie is daar actief bij betrokken en we hebben een bureau aangetrokken om mee te denken. We willen de boodschap uitdragen over de mogelijkheden, zoals de duurzaamheidslening, Winst uit eigen woning en de optie om btw terug te vragen als je zonnepanelen aanschaft. Zo is er een aantal dingen dat je kunt doen. Mensen moeten wel het gevoel hebben dat het in hun eigen portemonnee scheelt. Als je zonnepanelen hebt, ga je op een gegeven moment quitte spelen.
Voor welke uitdaging staan jullie als gemeente?
Binnenkort geeft de gemeenteraad een klap op de energiemix. In deze energiemix zie je dat we ongeveer vijftig procent van de energie kunnen halen uit de bewustwording van mensen. Door besparing en maatregelen als zonnepanelen en isolatie of je thermostaat een graad lager. Onze uitdaging is in ieder geval ook dat we energieneutraal willen zijn in 2050. Daar gaan we de komende periode de zaken op afstemmen.
Wat wil je de komende vier jaar bereiken?
Ik wil dat het aantal mensen met zonnepanelen verdubbelt. Daarnaast wil ik dat we rond de 23 procent uitkomen zodat we onze afspraak uit het Gelders energieakkoord nakomen. We volgen min of meer de lijn van dat akkoord maar hoe we het precies gaan doen, moet nog duidelijk worden. Het is in ieder geval zo dat we graag actief meedoen, maar de zaak ook realistisch willen bekijken. Ik kan makkelijk roepen dat we in 2040 energieneutraal willen zijn maar als ik zie wat we allemaal nog moeten doen en als ik kijk naar nieuwe technologieën, is dat nog niet zo eenvoudig.
Wat maakt het ingewikkeld?
Ik zou wel iets willen met geothermie maar dat staat nog in de kinderschoenen. Westervoort heeft als voordeel dat zo’n veertig procent van de huizen is aangesloten op stadsverwarming en dat wil ik graag verder uitbreiden. Ook met waterstof wordt op dit moment geëxperimenteerd maar het is nog niet zover dat we het kunnen uitrollen.
Wat wil je doen in je functie als wethouder?
Als wethouder wil ik mensen en bedrijven zoveel mogelijk stimuleren en beginnen bij bewustwording. Sommige bedrijven pakken de zaken zelf op. Zo hebben we een aantal grote bedrijven dat 80 procent zelf opwekt. Het kan. Zij zien er brood in. Ook sportverenigingen doen ook mee met zonnepanelen en willen graag verder. Je kunt niet zeggen: het gaat mijn deur voorbij. Elke inwoner heeft ermee te maken.
Kunnen alle inwoners ook meedoen?
Natuurlijk zijn er inwoners die het minder goed kunnen betalen, vaak mensen met een huurhuis. Dat betekent dat we woningbouwcoöperaties actief moeten meenemen. Woningbouwverenigingen moeten ook hun energiedoelstellingen halen en we hebben net nieuwe prestatieafspraken gemaakt. Zoals gezegd: we hebben iedereen nodig.
Hoe willen jullie grootschalig energie opwekken?
Ik zie de grootschalige opwek vooral in zonnepanelen en op den duur in geothermie of iets dergelijks. We zien geen mogelijkheden om windmolens te plaatsen. Daar is gewoon geen ruimte voor; qua oppervlak zijn we een van de kleinste gemeenten van Nederland. We hebben nauwelijks plek om windmolens te plaatsen, maar we houden het niet tegen. Op Duivens grondgebied staan windmolens, die ondersteunen we, en het Waterschap wil nog twee windmolens plaatsen. Daar hebben we geen bezwaar gemaakt.
Jullie hebben wel bezwaar gemaakt tegen de windmolens bij Arnhem.
Daar zouden vier windmolens komen en daartegen loopt inderdaad een beroep bij de Raad van State. Het is te dicht bij huizen. Ik ben niet tegen windmolens, maar mensen moeten wel actief bij de plannen worden betrokken. En niet alleen met de lasten, ook met de lusten. Op 20 juli zijn we bij de Raad van State geweest en ze hebben nog steeds geen uitspraak gedaan. Iedere keer krijgen we een briefje dat het weer zes weken verlengd is. Wat precies de reden daarvan is, weet ik niet.
Is het een optie om aan te sluiten op de windmolens bij Duiven?
Wij gaan eerst de energiemix vaststellen en de komende periode gebruiken om te kijken wat we kunnen doen, maar aansluiten bij Duiven is zeker een optie.
Wat doen jullie nu al?
Bij aanbestedingen, zoals die van doelgroepenvervoer en huishoudelijk afval, kijken we heel nadrukkelijk of we iets aan de CO2-norm kunnen doen. Eigenlijk zou je moeten kijken hoe je duurzaamheid integraal kunt oppakken in de totale gemeentelijke organisatie. Dan ga je ook kijken naar wat het betekent voor de uitstoot als je een besluit neemt. In de toekomst moeten we bij ieder voorstel van het college een stukje duurzaamheid toevoegen. Over de hele linie. Ik vind dat wij niet achterover kunnen leunen. We moeten actief aan de slag.
Hoe staan jullie tegenover een mogelijk energielandschap bij fabrieksterrein Emptepol?
Die grond is niet van ons. Als daar plannen voor komen, dan zullen we daar actief naar kijken. Als Emptepol iets wil, willen we daar met alle plezier aan meewerken en meedenken. Maar we hebben geen enkele grondpositie als gemeente. Het is een oude steenfabriek. We zullen het wel stimuleren als er initiatieven komen. We zijn ook actief binnen de Groene Alliantie waar heel veel bedrijven en gemeenten bij zijn aangesloten. Ook daar proberen we onze rol te pakken. Waar het kan, doen we mee. Mensen hoeven mij niet te overtuigen dat het moet gebeuren. De politiek is ervan overtuigd dat het samen moet gebeuren. Maar hoe, dat is best lastig.
Gaan jullie 2050 halen?
Wij gaan ervan uit dat 2050 haalbaar is, maar dan moeten we meer doen dan dit. Neem mobiliteit. Voor elektrisch rijden hebben we aangegeven dat er wat ons betreft 21 laadpalen geplaatst kunnen worden, maar dan moet daar wel behoefte aan zijn. We zetten ze niet zomaar neer. De rijksoverheid zegt dat ze elektrisch rijden verder gaan stimuleren. Ik hoop dat dat werkt. Ik kan me ook voorstellen dat er in de toekomst veel meer op andere energiebronnen gereden gaat worden.
Jullie hopen op technieken die nog in kinderschoenen staan.
We gaan hoe dan ook op alle daken zonnepanelen leggen en willen dat bedrijven actief gaan meedoen met ledverlichting, zonnepanelen, isolatie en biogas. Ook willen we nog meer woningen en bedrijven aansluiten op het warmtenet. Op den duur kijken we naar gasloos worden. We gaan een wijk uit de zeventiger jaren integraal aanpakken en daarin speelt duurzaamheid uiteraard een rol. Een aantal mensen heeft daar iets gedaan en een aantal niet. Als mensen hun muren en dak isoleren kunnen ze al behoorlijk besparen op energie. Het zou een voorbeeldwijk kunnen worden.
Hoe zie je de rol al gemeente?
Ik vind dat de gemeente een regiefunctie heeft en een voorbeeld moet zijn in wat je zelf kunt doen. We moeten kijken hoe we zoveel mogelijk mensen kunnen stimuleren om actief mee te doen. Daar kun je van alles bij bedenken: wijkbijeenkomsten, individuele gesprekken, nieuwberichten, Facebook. Het delen van goede voorbeelden of een filmpje maken over hoe het kan bij de buurman. Behoorlijk veel daken in Westervoort zijn inmiddels voorzien van zonnepanelen en daar word ik blij van. Heel veel mensen gaan zelf aan de slag. Ik woon zelf in een straat waar nu ongeveer iedereen zonnepanelen heeft.
Hoe duurzaam ben je zelf?
Ik ben redelijk duurzaam. We hebben vierenhalf jaar zonnepanelen. Dit jaar hebben we een opbrengst van zo’n 4000 kWh. Daar hebben wij genoeg aan. Ik heb een groot huis en ons verbruik is circa 1700 tot 1800 kuub gas per jaar. Daar zou ik wel van af willen, maar dat is lastig. Ons huis stamt uit 1983 en is goed geïsoleerd, maar de isolatiewaarden van nu en toen verschillen best veel. Dat betekent dat je niet zo veel meer kunt. Een spouwmuur volspuiten kan niet omdat er al isolatiemateriaal in zit en er weinig ruimte over is. Ik heb er actief naar gekeken en dan is het best teleurstellend dat het niets oplevert. Dan moet je andere dingen bekijken. Ik begrijp heel goed dat inwoners en bedrijven tegen dezelfde vragen aanlopen.
Welke vragen bedoel je?
Is het financieel haalbaar? Wat brengt het op? En wat kost het? Misschien moeten we dat nog beter gaan uitleggen. Als mensen hun huis helemaal gaan isoleren, kost dat ineens veel geld. Toch zijn er nu al meer mensen mee bezig en je ziet dat er een goede invloed uitgaat van een buurman die zonnepanelen heeft. Dan krijgen mensen zelf ook het idee dat ze iets moeten doen.
Hoe wil je burgers verder betrekken?
We hebben de laatste vier jaar best het nodige gedaan om burgers te enthousiasmeren. We hebben meegedaan aan de isolatieregeling vanuit de provincie en aan Winst uit je woning, Buurten voor energie. Dat was wel wat hap-snap. Nu gaan we de zaken oppakken op basis van een plan en gerichte communicatie. In dat kader doen we veel samen met Duiven.
Verloopt de samenwerking met Duiven goed?
Sinds 1 januari hebben Duiven en Westervoort één ambtelijke organisatie met gezamenlijke ambtenaren. Bij de energiemix trekken we samen op. Raadsvergaderingen zijn niet samen maar we bespreken de energiemix bijvoorbeeld wel op hetzelfde moment. Over Morgen gaat met ons meedenken over hoe we verder gaan en wat we de komende vier jaar gaan doen. Hoe gaan we zorgen dat we de tijdstermijn uitzetten zodat we daadwerkelijk in 2050 energieneutraal zijn: dat wordt concreter gemaakt. In juni komt de officiële opgave en voor die tijd moeten we met een voorstel komen.
Waarom heb jij de post duurzaamheid gekregen?
Ik ben al wat langer wethouder en ik heb alles al zo’n beetje gehad. De afgelopen vier jaar heb ik afval en duurzaamheid gedaan. Dat is een portefeuille waarin veel moet gebeuren en dat vind ik leuk. Ambtelijk is iedereen overtuigd. We moeten alleen nog wat uitbreiden om het allemaal voor elkaar te krijgen. Ook moeten we duidelijk communiceren en participatie is belangrijk. We moeten inwoners en bedrijven laten zien dat het kan en dat er iets te halen is. We hebben iedereen nodig.
Westervoort: Hans Breunissen (CDA)
Hans Breunissen (66) is geboren in Velp. Hij trouwde in 1977 met Diny en inmiddels wonen ze ruim 41 jaar met veel plezier in Westervoort. Samen hebben ze twee zonen. Na zijn studie werkte Hans circa dertig jaar in leidinggevende functies binnen een bedrijf van melk- en melkproducten. Vanaf 1998 vervulde hij voor het CDA verschillende functies binnen de gemeentepolitiek en hij was ook landelijk actief voor de partij. “Ik heb me daarnaast breed georiënteerd binnen de samenleving door actief te zijn voor de kerk, school, sportvereniging, liefdadigheidsinstellingen en een zorginstelling. Door de vele contacten in het dorp weet ik wat er binnen ons dorp leeft. Dat is nodig om goed te functioneren.” Sinds 2002 is hij wethouder in Westervoort en hij omschrijft zichzelf als ‘een mensen-mens, deskundig, betrokken, een doorzetter en onvermoeibaar’. “Als wethouder wil ik mij inzetten voor een krachtig Westervoort. Ik wil mensen kansen bieden en talent benutten. Dat betekent ook mensen aanspreken op hun verantwoordelijkheid. Wie kan meedoen, moet meedoen. Het wezen van de samenleving is samen de schouders eronder, want Westervoort maken we samen. Ik geloof in de kracht en meerwaarde van het samenwerken.”
In de gemeente Westervoort heeft hij in zijn portefeuille:
Duurzaamheid/circulaire economie
Afvalbeleid/milieu
Kunst en cultuur (waaronder bibliotheek)
Sport (waaronder JOGG en combinatiefunctionaris)
Burgerparticipatie/wijkgericht werken
Subsidiebeleid sport/cultuurvrijwilligers
Interview en tekst: @tefkevandijk