We spraken Dorus Klomberg, D66-wethouder duurzaamheid in Rheden. In juni 2017 hebben zeventien gemeenten in de regio Arnhem-Nijmegen een contract gesloten voor de levering van elektriciteit voor de komende vijf tot twintig jaar. Afspraak is dat deze energie duurzaam wordt opgewekt met nieuwe projecten van burgers in de regio. Welke kansen liggen er en waar zitten eventuele knelpunten? We maken een ronde langs de duurzaamheidswethouders van de deelnemende gemeenten om ze te vragen naar hun ambities op het gebied van de energietransitie en de bijdrage die zij (concreet) denken te leveren in de komende vier jaar.
Je bent nu ruim zes maanden wethouder. Heb je veel gedaan tot nu toe?
We hebben net de klimaatkaravaan afgesloten. Het leek mij mooi om aan het begin van mijn periode verhalen uit de gemeente te halen om te kijken welke mensen al bezig zijn met duurzaamheid. Door dat in beeld te brengen kun je andere inwoners en ondernemers bewustmaken dat er wat moet gebeuren en dat je zelf al iets kunt doen. Dat er al heel veel initiatieven zijn en dat er meer gebeurt dan je ziet. De komende periode ga ik de verhalen uit de karavaan gebruiken om inwoners te laten zien dat je niet altijd hoeft te wachten op de gemeente of iemand in je omgeving om iets te doen. Dat zet mensen hopelijk nog meer aan om initiatief te nemen.
Was het lastig om die verhalen te vinden?
Het was niet echt een zoektocht, geen speld in een hooiberg. We hebben al contacten en er gebeurt veel, bijvoorbeeld met zonnepanelen. Dat is het afgelopen jaar echt gegroeid. De afgelopen vier maanden heb ik niet alleen een goed beeld gekregen van wat er allemaal gebeurt, ook voor mijn lokale netwerk was het goed. Ik denk dat ik de meeste spelers in beeld heb.
Wat wil je de komende jaren gaan doen?
In mei ben ik begonnen met een nieuwe opdracht en het college is begonnen met een vrij duurzaam collegeakkoord: Rheden geeft energie. Bij klimaatverandering kijken we naar een drietal zuilen: klimaataanpassing, hoe we de gemeente moeten aanpassen aan de verandering van het klimaat, energietransitie van fossiel naar duurzaam opgewekte energie en bewustwording van inwoners, bedrijven en instellingen. We willen mensen proberen te betrekken bij de verandering.
Waar ligt het zwaartepunt?
De belangrijkste plannen uit het akkoord zijn de overgang naar nieuwe energieopwekking. Daar willen we als gemeente een stap in maken. Ook omdat het vanuit de rijksoverheid wordt gevraagd in de regionale energiestrategie en het klimaatakkoord. Landelijk is bepaald wat Nederland in 2040/2050 moet hebben bereikt op het gebied van klimaatdoelstellingen. Nederland is verdeeld in 35 regio’s en iedere regio krijgt een eigen opgave. Iedere gemeente moet binnen die regio een bijdrage leveren aan die nieuwe energieopwekking. Ik wil de opgave snel in beeld krijgen en vanuit Rheden kunnen zeggen wat ons aandeel is.
Wat is jouw doelstelling?
De ambitie is hoog en de opgave is vanuit onze gemeente best lastig, omdat we veel natuurgebied hebben. Op dit moment ben ik blij dat heel veel mensen zonnepanelen plaatsen. Dat draagt al veel bij. Een van de initiatieven die ik heb opgehaald tijdens de klimaatkaravaan is dat het dorp Ellecom een zonneveld wil aanleggen om zo energieneutraal te worden. Dit soort acties kan in belangrijke mate bijdragen aan onze doelen. Uiteindelijk streef ik er naar dat we aan het einde van deze collegeperiode besluitvorming hebben over maatregelen die leiden naar een CO2-reductie en meer opwekking van nieuwe energie.
Hoe sta je tegenover windmolens in Rheden?
Windmolens waren tot aan deze regeerperiode niet bespreekbaar in onze gemeente. Nu wel. Ik denk dat dit te maken heeft met het groeiende besef van klimaatverandering, en dat wij als gemeente daarin een bijdrage moeten leveren. Ik wil uitzoeken of we op een bepaalde manier het opwekken van windenergie kunnen opzetten en heb de eerste gesprekken al gehad met mensen die zich bezighouden met windenergie. Het idee is om daar een coöperatie voor op te richten. Dan kijk je niet alleen naar windenergie maar ook naar andere initiatieven.
Is er veel samenwerking met andere gemeenten?
Initiatieven van onze inwoners verbinden ook weer inwoners van andere kernen en het houdt niet op bij de gemeentegrens. Het mooie van de klimaatkaravaan is dat er veel contacten en netwerken zijn gelegd. Dat gaat bijdragen aan de samenwerking tussen ondernemers en inwoners op het gebied van energieopwekking. We zoeken de samenwerking binnen de gemeente en met andere gemeenten in de regio. De ene gemeente heeft meer ruimte dan de ander. We hebben gesprekken gehad met Doesburg, waar de ruimte ook erg beperkt is, om te kijken of we samen iets kunnen doen. Brummen is heel actief op een aantal gebieden en ook daar ga ik contact zoeken. Je moet over de gemeentegrens heen denken.
Zijn jullie voorlopers in de regio?
Zoals eerder gezegd, onze ambitie is hoog. Maar als je puur naar de cijfers en feiten kijkt, kunnen we nog heel wat doen. We lopen niet vooruit, maar we lopen ook niet achter. We willen wel stappen maken en het college ook. Wij zijn gaan werken met de duurzaamheidsdoelen van de VN, Global Goals. Daarin lopen we voorop in Nederland. De VNG heeft ons uitgeroepen tot meest inspirerende gemeente in Nederland waar het gaat om de Global Goals. Het gaat niet alleen over de energietransitie en klimaataanpassing, maar ook over circulaire economie, gebruik van water en omgeving, armoede. Het is een heel breed pakket dat we gebruiken als kapstok voor de begroting. Het moet een logische gedachte zijn voor iedereen in de gemeente. We hebben jongeren erbij betrokken om mee te denken over die global goals, met een soort prijsvraag om tot een achttiende doel te komen. Dat doel gaat over kennis delen. Prachtig dat dat eruit komt.
Wanneer wil Rheden energieneutraal zijn?
De deadline is 2040 en daarmee zijn we ambitieuzer dan de rijksoverheid, die 2050 aanhoudt. Binnenkort presenteren we het klimaataanpakplan, dat vormt het kader waarin we de komende jaren handelen. Er zit een concreet uitvoeringsplan bij, dat vrij ambitieus is. Ik verwacht dat de raad daarin meegaat. We hebben feitelijk de normale doelstellingen maar we hebben ze wel hard neergezet. Veel gemeenten stellen de doelen wel maar het is best ver weg van waar je nu staat tot aan die doelstelling. Wij zijn heel ambitieus om die doelstelling te halen maar in de uitvoering kan het beter. Dit plan is erop gebaseerd dat we de doelstellingen echt gaan halen.
Hoe concreet is het uitvoeringsplan?
Op de activiteiten is een behoorlijke inhaalslag te maken. Daarom wil ik besluitvorming over windmolens. De ambitie is drie, maar dat zal nog een discussie worden. Er moet ook een bepaald aantal hectare aan zonnevelden zijn. Uiteindelijk gaat het om een goede mix tussen zonnevelden en windmolens. Ik wil me niet vastpinnen op die drie, maar we moeten een bepaalde hoeveelheid aan opwekking hebben. Hoe we dat doen, maakt me niet zoveel uit. Ik wil een goede mix hebben en ik denk dat we met windmolens de snelste slag kunnen maken.
Wil je niet wachten op nieuwe technologieën?
Je hoort dat mensen willen wachten met maatregelen omdat de technologie zich zo snel ontwikkelt. Als je dat doet, ga je nooit wat doen. Dan gebeurt er niks. Ik vind dat we nu stappen moeten maken. Als de technologie zo snel verandert, komt er ook wel weer een moment dat je kunt overschakelen op de nieuwe techniek. Morgen is het altijd beter dan vandaag dus je kunt altijd blijven uitstellen. Je kunt ook gewoon vandaag beginnen.
Je moet de omgeving wel meekrijgen.
Mensen willen wel, maar vaak niet in de achtertuin. Tijdens de karavaan ben ik bij een ambitieuze agrariër geweest die graag wil participeren en wel een windmolen in zijn achtertuin wil. Voor mij is niet meer de vraag óf we ze plaatsen maar wel waar en hoe. Ik wil de inwoners betrekken bij de plaats waar ze komen en kijken hoe we de lasten en lusten van de windmolens kunnen delen. Daarom vind ik het belangrijk om mensen te laten deelnemen aan een energiecoöperatie, zodat mensen daar hun energie uit opwekken.
Wanneer staan de windmolens er?
Dat gaat niet meer binnen mijn termijn gebeuren, maar ik wil wel de besluitvorming in deze termijn laten plaatsvinden. Er zijn verhalen waar binnen anderhalf jaar een windmolen is geplaatst. Dat is waarschijnlijk op een plek waar niemand er last van heeft. Hier zitten we in stedelijk gebied dus je moet rekening houden met de doorlooptijd. Het neerzetten van een windmolen duurt dan al snel vier tot vijf jaar.
Wat wil jij over vier jaar hebben bereikt?
Het zou mooi zijn als we dan een besluit hebben genomen over het aantal windmolens. Het liefst wil ik dat ze al draaien, daar gaan we voor, maar ik zou ook al tevreden zijn als de besluitvorming voor de windmolens er ligt en we zijn begonnen met de werkzaamheden.
Waarom ben jij wethouder duurzaamheid geworden?
Bij de verkiezingen en coalitieonderhandelingen kwam de vraag wie graag wethouder wilde worden. De vorige wethouder stopte ermee en ik heb aangegeven dat ik dat wel zou willen. Als D66 wilden we duurzaamheid graag in onze portefeuille omdat we denken dat we daar een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Dat was voor mij de uitdaging en mijn motivatie.
Hoe duurzaam ben je zelf?
Ik doe mijn best om zo duurzaam mogelijk te zijn. Ik betrap me erop dat ik steeds meer nadenk over de mate waarin iets wat ik doe bijdraagt aan duurzaamheid. Bijvoorbeeld fiets of auto, hoe ga ik op vakantie, minder vlees eten, consumentengedrag, plastic proberen te vermijden, keuze voor energie, een duurzamere bank. Het zijn kleine dingetjes maar als iedereen dat zou doen, maken we wel stappen. Ik heb het gevoel dat mensen steeds bewuster zijn en wel willen, maar het gaat ook om betaalbaarheid. Dat zijn onderwerpen die we meenemen in onze plannen. Ook voor mensen met een kleine portemonnee moet het mogelijk zijn om mee te doen.
Hoe zie je de rol van de gemeente?
Als overheid hebben we geen geld om windmolens of zonnepanelen te plaatsen. Dat moet vanuit de samenleving komen, bijvoorbeeld vanuit ondernemingen of burgers die samenkomen in een coöperatie. Wat wij kunnen doen is verbindingen leggen, stimuleren en ondersteunen. Je kunt een wijk die wil verduurzamen ondersteunen maar inwoners moeten zelf de investering doen. De actie zelf moeten ze zelf nemen.
Hoe wil je inwoners verder stimuleren?
Dat begint bij verenigingen die ik ken en contacten die ik heb. Een wijkvereniging die haar wijk wil verduurzamen stimuleer ik om door te gaan. Het is onze taak goedwillende inwoners die tegen drempels op lopen te blijven stimuleren. Zorgen dat mensen aan de bak gaan. Ook hebben we collectieve inkoopacties voor zonnepanelen en financiële ondersteuning met leningen tegen een laag rentepercentage. Dat moet mensen sneller over de drempel te helpen.
Ga je de deadline halen?
2040 is haalbaar. Als je nu al zou zeggen dat het dat niet is, moet je er niet aan beginnen. Ik ben overtuigd van de haalbaarheid maar de tijd dringt. We zijn iets aan het opeten op deze aarde dat we niet snel terugkrijgen, tenzij we heel snel iets gaan veranderen. Met zo’n verhaal bereik ik de lokale inwoner niet zo snel, maar ik ben ervan overtuigd dat we over twintig jaar spijt krijgen als we nu niets doen. Dat motiveert mij om nu stappen te nemen. Die ambitie moet je nastreven, anders kom je er niet.
En lokaal, een beter milieu begint bij jezelf?
Je hoort dat mensen zich afvragen wat wij hier nou kunnen bijdragen aan dat grote probleem. Maar je moet ergens beginnen. Als alle gemeenten kleine stukjes bijdragen, wordt het een groot stukje. Je voelt dat kleine initiatieven helpen om andere dingen aan te jagen. Als je mondiaal wil beginnen, slaat iedereen dood. Dat werkt niet. Je moet klein beginnen. Daar zit de energie. Heel letterlijk. Je moet van onderaf beginnen. De inwoner moet het van heel dichtbij zien om het te begrijpen. Isolatie is een goed voorbeeld. Je kunt vertellen dat het gunstig is voor de energierekening, maar je kunt ook vertellen dat je huis een stuk comfortabeler wordt. Het kost geld, maar je hebt wel lekkere warme voeten. Zo breng je het dichtbij de mensen zelf. Dat is een andere benadering dan zeggen dat iemand vloerisolatie moet nemen om de aarde te redden.
Ga je het verhaal zo brengen?
Landelijk is er veel negatieve framing. We maken elkaar bang op het verkeerde punt, namelijk dat het duurder wordt. Ik wil mensen niet bang maken. We moeten het kleiner en zichtbaar maken. Operatie steenbreek is ook een goed voorbeeld. Steen eruit, groen erin. Daarover kun je een heel klimaatverhaal ophangen maar waar het uiteindelijk om gaat is dat mensen een lekkere tuin krijgen waarin ze kunnen zitten en geen last hebben van wateroverlast. Je kunt van je tuin genieten en hebt minder hitte in de zomer. Dat is een beter verhaal dan zeggen dat het goed is voor het klimaat. Dat is een goede bijvangst maar daar gaat het mensen vaak niet om.
Heb je deze kennis door de klimaatkaravaan?
We zijn de dialoog aangegaan met mensen en dan merk je wat er leeft. Met die tuinen bijvoorbeeld is het zo dat sommige mensen weinig onderhoud willen, maar die tegels moeten ook worden schoongespoten en je kunt leuke onderhoudsarme grassen in de tuin zetten. Ik vind het belangrijk dat je op dit onderwerp de juiste mensen bereikt. De man van vijftig in een vrijstaand huis hoef je niet te overtuigen. Het gaat juist om de wijken met meer sociale huurwoningen. Daar wonen de meeste mensen. Zij hebben een beperkte portemonnee maar je wil ze ook meetrekken in de beweging. Als ze vijftig euro per maand moeten betalen, voelen ze dat direct. Dan moet je goed uitleggen wat mensen eraan hebben. Dat wil ik de komende maanden gaan doen.
Je hebt veel te doen.
Ik vind het moeilijk hoor. Echt een uitdaging. Ik zou een gat in de lucht springen als we een aantal besluiten hebben genomen en dat de schop snel in de grond kan. Ik ben van het doen, minder van het praten. Dat wil ik de komende tijd in de gemeente laten doorklinken.
Rheden: Dorus Klomberg (D66)
Dorus Klomberg woont sinds 1994 in Velp. Hij gaat geregeld fietsen (MTB), hardlopen of golfen, heeft twee kinderen en is sinds 2010 actief in de lokale politiek voor D66. Eerst als raadslid en nu als wethouder. “Ik vind het belangrijk dat onze inwoners en ondernemers bewust worden en nadenken over hoe we Rheden duurzamer kunnen maken. Binnen het college breng ik dat bij alle beslissingen onder de aandacht.” Belangrijke doelen zijn voor hem bewustwording van klimaatverandering en wat we er zelf aan kunnen doen én zorgen voor een evenwichtige en sluitende begroting. “Duurzaam handelen gaat vanzelfsprekender worden. Niet alleen met minder tegels op straat of meer zonnepanelen op daken maar ook minder plastic, verantwoord consumeren en armoede bestrijden. Ik wil de global goals van de VN vertalen in hele concrete lokale doelstellingen die de leefbaarheid vergroten.”
In de gemeente Rheden heeft hij in zijn portefeuille:
-Duurzame energie
-Klimaat
-Schoon water
-Afval
-Milieu
-Handhaving
-Bedrijfsvoering en Financiën (excl. HRM en Project interne huisvesting)
-Vastgoed
-Traverse Dieren
-Dorpswethouder Dieren
Interview en tekst: @tefkevandijk